Yuxarıda da qeyd etdiyimiz
kimi, təkamül nəzəriyyəsinin əsasında materialist fəlsəfə durur.
Materializm var olan hər şeyin yalnız maddə olduğu fərziyyəsinə
əsaslanır. Bu fəlsəfəyə görə, maddə sonsuzdan bəri var, həmişə var
olacaq və maddədən başqa bir şey də yoxdur. Materialistlər bu
iddialarına dəstək təmin etmək üçün "reduksiya" adlandırılan məntiqdən
istifadə edirlər. Reduksiya maddə kimi görünməyən şeylərin də əslində
maddi faktorlarla açıqlana biləcəyi düşüncəsidir.
Bunu açıqlamaq üçün zehin
nümunəsini verək. Məlum olduğu kimi, insanın zehni "əllə tutulan, gözlə
görünən" bir şey deyil. Bundan əlavə, insan beynində "zehin mərkəzi" də
yoxdur. Bu vəziyyət bizi istər-istəməz zehinin maddə üstü anlayış olduğu
nəticəsinə aparır. Yəni "mən" dediyimiz, düşünən, sevən, əsəbiləşən,
kədərlənən, zövq alan və ya əzab çəkən varlıq, bir kreslo, bir masa və
ya bir daş kimi maddi varlıq deyil.
Materialistlər isə zehnin maddəyə reduksiya edilməz (sadələşdirilərək
maddəyə çevrilə bilməz) olduğu iddiasındadırlar. Materialist iddiaya
görə bizim düşünməyimiz, sevməyimiz, kədərlənməyimiz və bütün digər
zehni fəaliyyətlərimiz, əslində beynimizdəki atomlar arasında meydana
gələn kimyəvi reaksiyalardan ibarətdir. Bir insanı sevməyimiz
beynimizdəki bəzi hüceyrələrdəki kimyəvi reaksiya, bir hadisə qarşısında
qorxmağımız bir başqa kimyəvi reaksiyadır. Məşhur materialist filosof
Karl Vogt bu məntiqi "Qaraciyər necə öd mayesi ifraz edirsə,
beyin də düşüncə ifraz edir" deyə bildirmişdir. Halbuki əlbəttə, öd
mayesi bir maddədir, amma düşüncənin maddə olduğunu göstərən heç bir
dəlil yoxdur.
Reduksiya məntiq icra
etmədir. Ancaq məntiq icra etmə düzgün təməllərə də, yanlış təməllərə də
əsaslana bilər. Bu səbəbdən, bizim üçün əhəmiyyətli olan sual budur:
Materializmin təməl məntiqi olan "Reduksiya" elmi məlumatlarla müqayisə
edildikdə ortaya hansı nəticə çıxır?
XIX əsrin materialist elm adamları və ya mütəfəkkirləri bu suala
asanlıqla "elm reduksiyanı təsdiqləyir" cavabının verilə biləcəyini
sanırdılar. Ancaq XX əsr elmi ortaya çox fərqli həqiqəti çıxarmışdır.
Bu həqiqət təbiətdə var
olan və əsla maddəyə reduksiya edilməz olan "məlumat"dır.
Maddə ilə
məlumatın fərqİ
Canlıların DNT-lərində çox geniş məlumatın olduğuna əvvəlki hissələrdə
toxunmuşduq. Millimetrin yüz mində biri qədər kiçik bir yerdə bir canlı
bədəninin bütün fiziki detallarını təsvir edən sanki "məlumat bankı"
var. Bundan əlavə canlı bədənində həm də bu məlumatı oxuyan, şərh edən
və buna görə "istehsal" həyata keçirən sistem mövcuddur. Bütün canlı
hüceyrələrində DNT-də olan məlumat, müxtəlif fermentlər tərəfindən "oxunur"
və bu məlumata görə zülal çıxarılır. Bədənimizdə hər saniyə lazım olan
yer üçün lazımlı növdə milyonlarla zülal çıxarılması bu sistemlə
reallaşar. Bu sistem sayəsində ölən göz hüceyrələrimiz göz hüceyrələri,
qan hüceyrələrimiz qan hüceyrələri ilə yenilənir.
Burada materializmin iddiasını düşünək: Görəsən, DNT-dəki məlumat
materialistlərin iddia etdiyi kimi maddəyə reduksiya edilə bilərmi?
Yaxud başqa sözlə desək, DNT-in yalnız bir maddə yığını olduğu və ehtiva
etdiyi məlumatın da maddənin təsadüfi qarşılıqlı təsiri ilə ortaya
çıxdığı qəbul edilə bilərmi?
DNA-dakı məlumatın
təsadüflərlə və təbii mərhələlərlə əmələ gəlməsi imkansızdır.
XX əsrdə aparılan bütün elmi araşdırmalar, bütün təcrübə nəticələri və
bütün müşahidələr bu suala qəti olaraq "xeyr" cavabı verilməsinin lazım
olduğunu göstərir. Alman Federal Fizika və Texnologiya İnstitutunun
idarəçisi prof. dr. Verner Citt bu mövzuda bunları söyləyir:
Hər hansı bir kodlaşdırma
sistemi hər zaman zehni fəaliyyətin məhsuludur. Bir nöqtəyə diqqət
yetirilməlidir. Maddə məlumat kodu çıxara bilməz. Bütün təcrübələr
məlumatın ortaya çıxması üçün azad iradəni, mühakiməni və yaradıcılığı
istifadə edən bir ağılın var olduğunu göstərir... Maddənin məlumat
ortaya çıxara bilməsini təmin edəcək heç bir bilinən təbiət qanunu,
fiziki müddət və ya maddi hadisə yoxdur... Məlumatın maddə içində
öz-özünə ortaya çıxmasını təmin edən heç bir təbiət qanunu və fiziki
müddət yoxdur.
Verner Cittin sözləri son 20-30 il içində inkişaf edən və
termodinamikanın bir parçası olaraq qəbul edilən "Məlumat
nəzəriyyəsi"nin gəldiyi nəticələrdəndir. Məlumat nəzəriyyəsi
kainatdakı məlumatın quruluşunu və mənşəyini araşdırır. Məlumat
nəzəriyyəçilərinin uzun araşdırmaları sayəsində əldə etdikləri nəticə
isə budur: "Məlumat maddədən ayrıdır. Maddəyə əsla reduksiya edilə
bilməz. Məlumatın və maddənin qaynağı ayrı-ayrı araşdırılmalıdır".
Məsələn, bir kitabın
qaynağını düşünək. Bir kitab kağızdan, mürəkkəbdən və içindəki
məlumatdan meydana gəlir. Diqqət yetirilsə, kağız və mürəkkəb maddi
ünsürlərdir. Qaynaqları da yenə maddədir: Kağız sellülozadan, mürəkkəb
isə müxtəlif kimyəvi maddələrdən əldə edilir. Ancaq kitabdakı məlumat
maddi bir şey deyil və maddi qaynağı ola bilməz. Hər kitabdakı məlumatın
qaynağı o kitabı yazmış müəllifin zehnidir.
Bu zehin kağız və
mürəkkəbin necə istifadə ediləcəyini də təyin edir. Bir kitab əvvəlcə, o
kitabı yazan müəllifin zehnində meydana gələr. Yazıçı zehnində
məntiqləri qurar, cümlələri düzər. Bunları ikinci mərhələdə maddi
formaya salar. Yəni bir makina və ya kompyuterdən istifadə edərək
zehnindəki məlumatı hərflərə çevirər. Sonra da bu hərflər mətbəədə kağız
və mürəkkəbdən ibarət kitaba çevrilər.
Buradan da bu ümumi
nəticəyə gələ bilərik: "Əgər bir maddə məlumat ehtiva edirsə, o zaman o
maddəni təşkil edən üstün məlumat sahibi Ağıl var. Bütün kainatdakı
qüsursuz dizaynı var edən uca Rəbbimiz olan Allahdır."
Təbİətdəkİ
məlumatın mənşəyİ
Elmin ortaya çıxardığı bu nəticəni təbiətə uyğunlaşdırdığımızda isə çox
əhəmiyyətli faktlarla qarşılaşarıq. Çünki təbiət DNT nümunəsində olduğu
kimi hədsiz məlumatla doludur və bu məlumat maddəyə reduksiya
edilməyəcəyinə görə maddə üstü qaynaqdan gəlir.
Təkamül nəzəriyyəsinin ən
öndə gələn müdafiəçilərindən biri olan Corc C.Uilyams bir çox
materialistin və təkamülçünün görmək istəmədiyi bu həqiqəti qəbul edir.
Uilyams materializmi uzun illər boyu müdafiə etsə də, 1995-ci il tarixli
yazısında hər şeyin maddə olduğunu fərz edən materialist (reduksiya
tərəfdarı) yanaşmanın yanlışlığının belə ifadə edir:
Təkamülçü bioloqlar iki
fərqli sahədə çalışdıqlarını indiyə qədər fərq edə bilmədilər. Bu iki
sahə maddə və məlumatdır... Bu iki sahə "reduksiya" olaraq bildiyimiz
düsturla əsla bir araya gətirilə bilməz... Genlər maddi obyekt olmaqdan
çox məlumat paketidir... Biologiyada genlər, genotiplər və gen hovuzları
kimi anlayışlardan bəhs etdiyinizdə məlumat haqqında danışmış olarsınız,
fiziki objektlər haqqında deyil... Bu vəziyyət, məlumatın və maddənin
yaranmasının iki fərqli sahəsi olduğunu göstərir və bu iki fərqli
sahənin mənşəyi də ayrı-ayrı araşdırılmalıdır.
Dolayısı ilə, təbiətdəki məlumatın qaynağı da materialistlərin zənn
etdiyinin əksinə olaraq maddənin özü ola bilməz. Məlumatın qaynağı maddə
deyil, maddə üstü üstün Ağıldır. Bu Ağıl maddədən əvvəl var. Maddə
Onunla var olmuş və təşkil edilmişdir.
Dünyanın ən əhəmiyyətli
universitetlərinin önündə gələn MİT-də (Massachusetts İnstitute of
Technology) fizika və biologiya fakültələrində çalışmış və eyni zamanda
“The science of God” (Allahın elmi) adlı məşhur kitabın yazıçısı
olan yəhudi elm adamı Cerald Şrederin bu mövzu haqqında olduqca
əhəmiyyətli izahları var. Şreder “Science reveals the ultimate truth”
(Elm mütləq həqiqəti ortaya qoyur) adlı yeni kitabında molekulyar
biologiya və kvant fizikası kimi elm sahələrinin ortaya qoyduğu nəticəni
belə ifadə edir:
Bir şüur, universal ağıl
bütün kainatı əhatə etmiş vəziyyətdədir. Atom altı maddələrin təbiətini
araşdıran elmi görüşlər bizi təəccübləndirən nəticəyə gətirmişdir: Var
olan hər şey bu ağılın təzahürüdür. Laboratoriyalarda bunun əvvəl fiziki
olaraq enerji kimi əlavə olunan və sonradan maddəni formalaşdıran
məlumat olduğunu təcrübə edirik. Hər parça atomdan insana qədər hər
varlıq bu məlumatın, bu ağılın bir mərhələsini təmsil edir.
Şrederə görə dövrümüzün əldə etdiyi elmi nəticələr elm və texnologiyanın
ortaq nöqtədə birləşməsini təmin etmişdir. Bu, yaradılış gerçəyidir. Elm
insanlığa ilahi dinlər tərəfindən min illərlə çatdırılan bu həqiqiəti
kəşf etmə nöqtəsinə gəlmişdir.
Materİalİst
etİraflar
Canlılığı meydana gətirən əsas ünsürlərdən birinin "məlumat" olduğunu
qeyd etdik. Bu məlumatın ağıl sahibi Yaradıcının varlığını isbat etdiyi
də açıqdır. Həyatı yalnız maddi dünyadakı təsadüflərlə izah etməyə
çalışan təkamül nəzəriyyəsi və onun fəlsəfi əsası olan materializm bu
həqiqət qarşısında çarəsizdir.
Təkamülçülərin yazılarına
baxdığımızda bəzən bu çarəsizliyin etiraf edildiyini görərik. Bunlardan
biri, məşhur fransız zoolog Pyer-P.Qrassdır. Qrass materialist və
təkamülçüdür. Ancaq darvinist nəzəriyyənin problemlərini bəzən açıq
şəkildə etiraf edir. Qrassa görə darvinçi izahı əsassız edən ən
əhəmiyyətli həqiqət həyatı meydana gətirən məlumatdır:
Hər hansı bir canlı
orqanizm inanılmaz dərəcədə böyük "ağıl" ehtiva edir. Bu, insanların ən
böyük arxitektura əsərləri olan kilsələri tikmək üçün istifadə
etdiklərindən daha böyük bir ağıldır. Bu gün bu ağıla "məlumat" (informasiya)
deyirik, amma məna eynidir. Bu məlumat bir kompyuterdə
proqramlaşdırılmamışdır, amma kompyuterdəkindən də dar yerə, DNT-dəki
xromosomlara və ya hər hüceyrədəki fərqli organoidlərə sıxışdırılmışdır.
Bu "ağıl" həyatın "olmazsa, olmaz" şərtidir. Bəs, bunun qaynağı nədir?..
Bu həm bioloqları, həm də filosofları maraqlandıran bir sualdır və elm
bunu əsla həll edə bilməyəcək kimi görünür.
Pyer-P. Qrassın "elmin bu sualı əsla həll edə bilməyəcək kimi
göründüyünü" söyləməsinin səbəbi materialist olmayan heç bir izahı "elmi"
saymaq istəməməsidir. Halbuki elmin özü materialist fəlsəfənin
fərziyyələrini əsassız edir və bir Yaradıcının varlığını isbat edir.
Qrass və ya digər materialist "elm adamları" bu həqiqət qarşısında ya
gözlərini bağlayır, ya da "elm bunu açıqlaya bilmir" deyirlər. Çünki
"əvvəl materialist, sonra elm adamı"dırlar və elm əksini isbat etsə
də, materializmə inanmağa davam edirlər.
Bu səbəbdən, doğru elm
anlayışına sahib ola bilmək üçün, əvvəlcə elmi və materialist fəlsəfəni
bir-birindən ayırmaq lazımdır.
YUXARI |